THƯƠNG VỢ "Quanh năm buôn bán ở mom sông, Nuôi đủ năm con với một chồng. Lặn lội thân cò khi quãng vắng, Eo sèo mặt nước buổi đò đông. Một duyên, hai nợ, âu đành phận, Năm nắng, mười mưa, dám quản công...

câu 1: Bài thơ "Thương Vợ" được viết bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Đặc điểm của thể thơ này bao gồm:
- Niêm: Các câu trong mỗi cặp lục bát được niêm với nhau theo quy tắc nhất định, thường là niêm chân ( và cùng vần, và cùng vần).
- Luật: Bài thơ tuân thủ luật bằng trắc, tạo nên sự cân đối về âm điệu.
- Đối: Hai câu đầu tiên và hai câu cuối cùng đối nhau về ý nghĩa và cấu trúc.
- Vần: Bài thơ sử dụng vần chân, vần lưng để tạo sự liên kết giữa các câu thơ.
- Nhịp: Nhịp thơ thường là 4/3 hoặc 2/2/3, tạo nên sự uyển chuyển, nhẹ nhàng cho bài thơ.
- Thanh điệu: Thanh điệu được sắp xếp xen kẽ, tạo nên sự hài hòa về âm điệu.

Phản ánh:

Qua việc phân tích bài thơ "Thương Vợ", chúng ta thấy rằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật là một thể thơ cổ điển nhưng vẫn mang tính hiện đại. Nó giúp tác giả truyền tải những cảm xúc sâu sắc, những suy tư về cuộc sống một cách hiệu quả. Việc hiểu rõ đặc điểm của thể thơ này sẽ giúp học sinh dễ dàng tiếp cận và phân tích các tác phẩm văn học khác.

câu 2: Đề tài: Bài thơ viết về hình ảnh bà Tú - người vợ tảo tần, giàu đức hi sinh của nhà thơ Trần Tế Xương.
Chủ đề: Khắc họa chân thực, cảm động hình ảnh bà Tú với vẻ đẹp điển hình của người phụ nữ Việt Nam truyền thống trong gia đình và cuộc sống.

câu 3: Trong hai câu thơ "lặn lội thân cò khi quãng vắng/eo sèo mặt nước buổi đò đông", tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ để miêu tả cuộc sống vất vả, lam lũ của bà Tú.

- "Thân cò": Hình ảnh ẩn dụ cho thân phận nhỏ bé, yếu đuối, bất lực trước những khó khăn, thử thách của cuộc sống. Bà Tú phải gánh vác trọng trách gia đình, lo toan mọi việc, nhưng lại phải đối mặt với bao nhiêu gian khổ, hiểm nguy.
- "Quãng vắng": Ẩn dụ cho sự cô đơn, lẻ loi, thiếu thốn tình cảm, sự hỗ trợ của người khác. Bà Tú phải tự mình vượt qua những khó khăn, thử thách mà không có ai bên cạnh giúp đỡ.
- "Eo sèo": Ẩn dụ cho sự vất vả, nhọc nhằn, phải chạy vạy, xoay sở kiếm sống. Bà Tú phải bươn chải, làm lụng hết sức mình để đảm bảo cuộc sống cho cả gia đình.

Tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ:

- Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho câu thơ, tạo nên bức tranh sinh động về cuộc sống vất vả, lam lũ của bà Tú.
- Thể hiện sự đồng cảm, thương xót của nhà thơ dành cho người phụ nữ tần tảo, chịu thương chịu khó.
- Nhấn mạnh sự hi sinh thầm lặng, cao cả của bà Tú vì hạnh phúc gia đình.

câu 4: Từ ngữ "lặn lội" trong câu thơ "Lặn lội thân cò khi quãng vắng" có giá trị miêu tả ngoại hình bà Tú. Hình ảnh này gợi lên sự vất vả, gian nan của bà Tú trong cuộc sống mưu sinh. Bà phải lặn lội, bươn chải giữa những khó khăn, thử thách để kiếm sống cho gia đình.

Phân tích:

* Hình ảnh ẩn dụ: "Thân cò" là ẩn dụ cho cuộc đời lam lũ, vất vả của bà Tú. Con cò thường được ví von với người phụ nữ vì sự cần cù, chịu thương chịu khó.
* Nghĩa đen: "Lặn lội" chỉ hành động di chuyển dưới nước, thể hiện sự vất vả, gian nan của bà Tú khi phải đi lại nhiều nơi để buôn bán.
* Nghĩa bóng: "Lặn lội" còn mang nghĩa ẩn dụ cho cuộc sống đầy thử thách, gian khổ mà bà Tú phải đối mặt. Bà phải vượt qua bao nhiêu khó khăn, trở ngại để lo toan cho gia đình.

Tác dụng:

* Gợi hình: Tạo nên hình ảnh cụ thể, sinh động về cuộc sống vất vả của bà Tú.
* Gợi cảm: Thể hiện sự đồng cảm, trân trọng của tác giả đối với người phụ nữ tần tảo, hi sinh.
* Nhấn mạnh: Nhấn mạnh sự vất vả, gian nan của bà Tú, làm nổi bật phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam.

câu 5: Hình ảnh người phụ nữ Việt Nam từ xưa đến nay luôn là đề tài được nhiều nhà thơ khai thác. Nếu Bà Huyện Thanh Quan với "Qua Đèo Ngang" khắc họa chân dung bà má miền Trung chạy việc cơ cực thì Tú Xương lại vẽ nên bức tranh về sự tần tảo, đảm đang của người vợ qua bài thơ "Thương Vợ". Bài thơ đã thể hiện tình cảm sâu nặng của tác giả dành cho người vợ tần tảo của mình.

Mở đầu bài thơ, Tú Xương giới thiệu hoàn cảnh và công việc mưu sinh của vợ:

"Quanh năm buôn bán ở mom sông,
Nuôi đủ năm con với một chồng."

Cụm từ "quanh năm" gợi ấn tượng về một khoảng thời gian dài dằng dặc, liên tục, suốt từ ngày này qua ngày khác, từ năm này sang năm khác. Trong khoảng thời gian đó, người vợ phải bươn chải, tất tả lo toan "buôn bán" ở mom sông, nơi hiểm trở, đầy nguy hiểm. Cụm từ "nuôi đủ năm con với một chồng" vừa cho thấy gánh nặng gia đình đè nặng lên đôi vai người vợ, vừa cho thấy sự mỉa mai, chua chát của nhà thơ về chính bản thân mình khi chỉ như một kẻ ăn bám, một thứ "hàng hóa" ế ẩm, khó tiêu thụ.

Bốn câu thơ tiếp theo tái hiện cuộc sống nhọc nhằn, vất vả của bà Tú:

"Lặn lội thân cò khi quãng vắng,
Eo sèo mặt nước buổi đò đông.
Một duyên, hai nợ, âu đành phận,
Năm nắng, mười mưa, dám quản công."

Tú Xương sử dụng thành ngữ dân gian "một duyên hai nợ", "năm nắng mười mưa" để diễn tả nỗi vất vả của vợ. Hình ảnh "lặn lội thân cò" và "eo sèo mặt nước" gợi lên hình ảnh người vợ tất tả, lam lũ kiếm sống, chịu thương chịu khó. Cách ngắt nhịp 4/3 với điệp từ "một" và "hai" cùng số đếm "năm", "mười" làm nổi bật sự hy sinh thầm lặng của bà Tú.

Hai câu cuối bài thơ bộc lộ tâm trạng của nhà thơ:

"Cha mẹ thói đời ăn ở bạc:
Có chồng hờ hững cũng như không!"

Nhà thơ tự trách bản thân mình "ăn ở bạc", tự nhận khuyết điểm của mình. Câu thơ còn mang ý nghĩa phê phán, tố cáo chế độ phong kiến mục nát, thối rữa, đẩy người đàn ông vào cảnh lòng lang dạ thú, phụ bạc vợ hiền.

Bài thơ "Thương Vợ" là một minh chứng cho tấm lòng nhân đạo của Trần Tế Xương. Nhà thơ không chỉ thấu hiểu, trân trọng những hi sinh âm thầm của vợ mà còn khéo léo bày tỏ nỗi ân hận, tiếc nuối vì không giúp đỡ được vợ con. Qua đó, ta càng thêm yêu mến, khâm phục vẻ đẹp phẩm chất đáng quý của bà Tú nói riêng và người phụ nữ Việt Nam nói chung.