CHIỀU HÔM NHỚ NHÀ "Chiều trời bảng lảng bóng hoàng hôn, Tiếng ốc xa đưa lẩn trống đồn. Gác mái, ngư ông về viễn phố, Gõ sừng, mục tử lại cô thôn. Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi, Dặm liễu sương sa khách...

câu 1: Bài thơ "Chiều hôm nhớ nhà" được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật, với các đặc điểm sau:
- Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật là thể thơ có 8 câu, mỗi chữ, vần chân bằng trắc xen kẽ nhau. Bài thơ này cũng tuân thủ quy tắc đó, tạo nên sự cân đối, hài hòa trong cấu trúc.
- Vần: Vần chân bằng trắc xen kẽ nhau, tạo âm điệu du dương, nhẹ nhàng cho bài thơ. Ví dụ: "hoàng hôn", "trống đồn", "ngư ông", "cô thôn", "mai gió", "dặm liễu", "khách bước".
- Nhịp: Nhịp thơ thường là 4/3 hoặc 2/2/3, tạo cảm giác chậm rãi, suy tư, phù hợp với nội dung tâm trạng buồn bã, nhớ nhà của tác giả.
- Đối: Đối giữa hai câu thực và hai câu luận, tạo sự tương phản, làm nổi bật ý nghĩa của từng cặp câu. Ví dụ: "tiếng ốc xa đưa lẩn trống đồn - gác mái, ngư ông về viễn phố"; "kẻ chốn trang đài, người lữ thứ - lấy ai mà kể nỗi hàn ôn?".
- Luật: Luật bằng trắc được tuân thủ nghiêm ngặt, tạo sự hài hòa, cân đối cho bài thơ.

Phản ánh:

Qua việc phân tích bài thơ "Chiều hôm nhớ nhà", chúng ta thấy rõ cách thức vận dụng các yếu tố nghệ thuật của thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật để tạo nên hiệu quả thẩm mỹ cao. Thể thơ này không chỉ mang tính truyền thống mà còn rất linh hoạt, phù hợp với nhiều chủ đề khác nhau. Việc hiểu rõ đặc điểm của thể thơ giúp học sinh tiếp cận và phân tích các tác phẩm văn học một cách sâu sắc hơn.

câu 2: Bài thơ "Chiều hôm nhớ nhà" của Bà Huyện Thanh Quan thể hiện tâm trạng buồn bã, cô đơn và hoài niệm của tác giả khi phải xa quê hương. Tâm trạng này được thể hiện qua những hình ảnh thiên nhiên và con người trong bài thơ.

* Hình ảnh thiên nhiên:
* "Buổi chiều hôm nhớ nhà": Hình ảnh buổi chiều tà gợi lên cảm giác buồn man mác, sự kết thúc của một ngày dài, đồng thời cũng là biểu tượng cho sự tàn phai của tuổi trẻ, của cuộc đời.
* "Trời bảng lảng bóng hoàng hôn": Bóng hoàng hôn buông xuống, tạo nên không gian tĩnh lặng, u buồn, khiến lòng người thêm nặng trĩu.
* "Tiếng ốc xa đưa vẳng trống dồn": Tiếng ốc báo hiệu giờ khắc cuối cùng của ngày, càng làm tăng thêm nỗi buồn, sự cô đơn của tác giả.
* "Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi", "Dặm liễu sương sa khách bước dồn": Hình ảnh thiên nhiên rộng lớn, bao la nhưng cũng đầy ảm đạm, hoang vắng, phản ánh tâm trạng cô đơn, lạc lõng của tác giả.

* Hình ảnh con người:
* "Gác mái ngư ông về viễn phố": Ngư ông trở về sau một ngày lao động vất vả, mang theo nỗi buồn của kiếp người lênh đênh trên dòng đời.
* "Gõ sừng mục tử lại cô thôn": Mục tử trở về làng quê, mang theo nỗi nhớ nhung da diết với quê hương.
* "Kẻ chốn trang đài, người lữ thứ": Tác giả tự nhận mình là kẻ lữ thứ, sống trong cảnh tha phương, xa cách quê hương, gia đình.

Tóm lại, tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ là nỗi buồn, sự cô đơn và hoài niệm về quê hương. Bài thơ sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, âm điệu du dương để thể hiện trọn vẹn tâm trạng ấy.

câu 3: Bài thơ "Chiều hôm nhớ nhà" của Bà Huyện Thanh Quan sử dụng nhiều biện pháp tu từ và hình ảnh để tạo nên bức tranh tâm trạng buồn bã, tiếc nuối của người con xa quê hương.

* Biện pháp tu từ: Bài thơ sử dụng các biện pháp tu từ như đảo ngữ, điệp ngữ, nhân hóa, ẩn dụ... nhằm tăng cường hiệu quả biểu đạt, làm cho lời thơ thêm sinh động, giàu sức gợi hình, gợi cảm.
* Hình ảnh: Hình ảnh được sử dụng trong bài thơ rất phong phú, đa dạng, thể hiện rõ nét tâm trạng của tác giả. Ví dụ: "bóng hoàng hôn", "tiếng ốc xa đưa", "gác mái", "ngư ông", "viễn phố", "gõ sừng", "mục tử", "cô thôn", "ngàn mai", "dặm liễu", "khách bước dồn"... Những hình ảnh này không chỉ miêu tả cảnh vật mà còn ẩn chứa những suy tư, tâm trạng của tác giả.

Kết luận: Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ "Chiều hôm nhớ nhà" nằm ở việc sử dụng ngôn ngữ tinh tế, giàu hình ảnh, kết hợp với các biện pháp tu từ độc đáo, giúp tác giả truyền tải trọn vẹn tâm trạng buồn bã, tiếc nuối của người con xa quê hương.

câu 4: Trong đoạn thơ trên, tác giả sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ để tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt. Việc đảo ngữ các cụm từ "gác mái", "ngư ông về viễn phố" và "mục tử lại cô thôn" đã tạo ra sự bất ngờ, thu hút sự chú ý của người đọc vào những hình ảnh được miêu tả.

- "Gác mái": Đảo ngữ động từ lên trước chủ ngữ, nhấn mạnh hành động "gác mái" - một hành động quen thuộc nhưng khi đặt ở vị trí đầu câu lại mang đến cảm giác lạ lẫm, gợi sự tò mò cho người đọc.
- "Ngư ông về viễn phố": Đảo ngữ danh từ lên trước động từ, làm nổi bật địa điểm "viễn phố" - nơi xa xôi, tạo cảm giác mênh mông, rộng lớn, đồng thời thể hiện sự cô đơn, lẻ loi của nhân vật.
- "Mục tử lại cô thôn": Đảo ngữ tính từ lên trước danh từ, nhấn mạnh trạng thái "cô thôn" - nơi vắng vẻ, hẻo lánh, tạo cảm giác buồn bã, cô đơn, phù hợp với tâm trạng của nhân vật.

Việc đảo ngữ không chỉ tạo nhịp điệu cho câu thơ mà còn góp phần thể hiện nội dung, cảm xúc của bài thơ. Nó giúp người đọc dễ dàng hình dung khung cảnh chiều tà, sự cô đơn, buồn bã của con người trong buổi chiều tà. Đồng thời, nó cũng tạo nên sự độc đáo, mới mẻ cho cách diễn đạt, khiến cho câu thơ trở nên ấn tượng hơn.

câu 5: Quê hương có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong cuộc sống của con người. Quê hương là nơi sinh ra và lớn lên, nuôi dưỡng chúng ta từ khi còn bé đến trưởng thành. Nơi đây chứa đựng những kỷ niệm đẹp đẽ, gắn bó với tuổi thơ êm đềm. Những cánh đồng lúa chín vàng, những dòng sông uốn lượn quanh co hay những ngọn núi cao hùng vĩ... tất cả đều tạo nên vẻ đẹp riêng biệt cho từng vùng đất. Ngoài ra, quê hương cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách và bản sắc cá nhân. Nó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nguồn gốc, lịch sử và truyền thống dân tộc. Đồng thời, nó cũng khơi dậy lòng tự hào và trách nhiệm đối với tổ quốc. Vì vậy, mỗi người cần trân trọng và gìn giữ giá trị của quê hương để xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn.

câu 6: Bài thơ "Chiều hôm nhớ nhà" của Bà Huyện Thanh Quan là một tác phẩm nổi tiếng, mang đậm nét buồn man mác, hoài cổ. Bài thơ được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật, với ngôn ngữ trau chuốt, mực thước, ghi lại tâm trạng của người lữ khách trước cảnh trời chiều nơi đất khách quê người.

Hai câu đề gợi lên thời gian, cảnh vật và tâm trạng của nhà thơ:

"Chiều trời bảng lảng bóng hoàng hôn,
Tiếng ốc xa đưa vẳng trống đồn."

Thời gian là buổi "chiều", không gian là bầu trời, là "cảnh hoàng hôn". Hoàng hôn là lúc trời đã bắt đầu tối, màn đêm dần buông xuống. Bầu trời hoàng hôn ấy đã bảng lảng bóng hoàng hôn khiến cho tâm hồn thi sĩ chạnh lòng mà nhớ về quê hương. Âm thanh của tiếng ốc, tiếng trống dồn vang vọng khiến cho tâm trạng nhà thơ thêm khắc khoải.

Bức tranh thiên nhiên trong hai câu thực tiếp tục được tô đậm qua những hình ảnh:

"Gác mái, ngư ông về viễn phố,
Gõ sừng, mục tử lại cô thôn."

Hình ảnh "ngư ông", "mục tử" cùng hành động "gác mái", "gõ sừng" đều chỉ con người trong cảnh đoàn tụ, gia đình sum vầy. Thế nhưng, hình ảnh ấy lại được đặt trong khung cảnh "xa", "cận", "hữu", "vô"; "tiên", "hậu" (xa - gần; này - kia; trước - sau; trên - dưới) cho thấy sự chia lìa, đôi ngả. Những hình ảnh ấy còn gợi lên sự nhỏ bé, yếu thế của con người trước thiên nhiên bao la, rộng lớn.

Cảnh vật trong hai câu luận càng đượm buồn hơn:
"Ngàn mai, gió cuốn chim bay mỏi,
Dặm liễu, sương sa khách bước dồn."

Hình ảnh ước lệ "ngàn mai", "dặm liễu" vừa gợi tả cảnh vật vừa gợi thân phận con người. Cánh chim mỏi bay về rừng tìm tổ ấm, còn người lữ thứ bước vội vã trên lối xưa trong màn sương giăng kín. Tất cả đều thấm đẫm nỗi buồn, tâm trạng mỏi mệt, chán chường.

Khép lại bài thơ, tác giả bộc lộ nỗi niềm tâm sự:
"Kẻ chốn Chương Đài, người lữ thứ,
Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn?"

Chương Đài là điển tích về mối tình của người phụ nữ Trung Quốc với chồng xa cách lâu ngày chưa gặp. Ở trong ngữ cảnh này, nó gợi lên nỗi sầu ly biệt của kẻ đi người ở, của những người tha phương. "Kẻ", "người" vốn dĩ để phân biệt về vị trí, nhưng nay lại cùng chung trong cảnh ngộ lẻ loi, cô đơn. Cả "kẻ", "người" đều có chung nỗi niềm tâm sự, nỗi "hàn ôn" mà không biết ngỏ cùng ai. Câu hỏi tu từ cuối bài thơ như một lời tự vấn, nhưng cũng gợi lên nỗi buồn khó tả. Đó là tâm trạng hoài cổ, nhớ nhà, nhớ quê hương.

Với bút pháp nghệ thuật điêu luyện, sử dụng ngôn ngữ trau chuốt, mực thước, phép đối tài tình, hệ thống hình ảnh ước lệ, phép ẩn dụ đặc sắc,... bài thơ "Chiều hôm nhớ nhà" đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên trong trẻo, tĩnh lặng và khung cảnh con người khi ánh nắng vừa tắt. Qua đó, ta thấy được một tâm hồn giàu cảm xúc với nỗi buồn man mác, tâm trạng hoài cổ nhớ nhà, nhớ quê hương đến nao lòng.