1. Cô bé bán diêm

Câu 1 (trang 54 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy xác định ba phần (chỗ bắt đầu, chỗ kết thúc từng phần) của bài này nếu lấy việc em bé quẹt từng que diêm làm phần trọng tâm. Căn cứ vào đâu để có thể chia phần thứ hai (phần trọng tâm) thành những đoạn nhỏ hơn?

Phương pháp giải:

Muốn tìm bố cục của truyện, em đọc lại văn bản một lượt, xác định ba phần của văn bản.

Lời giải chi tiết:

- Truyện này có thể chia làm ba phần:

+ Phần 1 (từ đầu… “cứng đờ ra”): Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm.

+ Phần 2 (tiếp… “chầu Thượng đế”): Những lần quẹt diêm những mơ ước giản dị hiện ra.

+ Phần 3 (còn lại): Cái chết của cô bé bán diêm và thái độ của mọi người.

- Căn cứ vào những lần quẹt diêm của cô bé để xác định những đoạn nhỏ:

+ Ba lần quẹt đầu tiên ước mơ về lò sưởi, đồ chơi, thức ăn hiện ra.

+ Lần thứ 4, người bà hiện lên hiền hậu.

+ Lần thứ 5 cô bé quẹt hết số diêm trong hộp để níu giữ hình ảnh người bà.

Câu 2 (trang 54 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Trong phần đầu, nhà văn đã tạo dựng hoàn cảnh (gia đình, cuộc sống) và bối cảnh (thời gian, không gian) của em bé bán diêm như thế nào? Những hình ảnh tương phản (đối lập, đặt gần nhau, làm nổi bật lẫn nhau) ở đây được thể hiện ra sao và nhằm mục đích nghệ thuật cụ thể gì?

Phương pháp giải:

- Về gia cảnh của cô bé bán diêm: cô bé sống với ai; bà, mẹ có còn không; hoàn cảnh kinh tế của gia đình; cô bé làm gì để kiếm sống?...

- Về không gian, thời gian: cô bé ngồi ở đâu; vào thời điểm nào?

- Về các hình ảnh tương phản giữa cảnh ngộ của cô bé với những gì diễn ra xung quanh...

Lời giải chi tiết:

a. Hoàn cảnh của em bé bán diêm:

- Gia đình mới sa sút (bà chết, gia sản tiêu tan, dời chỗ ở đẹp đẽ, ấm cúng ngày trước…)

- Ở với cha trên gác sát mái nhà, gió lùa rét buốt.

b. Khoanh tròn vào chữ cái trước câu trả lời đúng về thời gian, không gian xảy ra câu chuyện:

A. Đêm giao thừa ở một tiệm bán đồ chơi.

B. Đêm giao thừa ở một góc tường giữa hai ngôi nhà.

C. Đêm mùa thu ở đường phố.

=> Đáp án B

c. Nhiều sự tương phản đã diễn ra xung quanh em bé và trong lòng em bé:

- Quá khứ - hiện tại (yên vui, sum họp – sa sút, chia lìa). 

- Phố xá tưng bừng, tấp nập – em bé lang thang cô đơn nghèo khó.

- Mộng ảo huy hoàng – thực tế tối tăm, khắt nghiệt: bị bỏ rơi trong bần cùng, bất hạnh nhưng tâm hồn luôn luôn hướng về điều thiện và cái đẹp.

Câu 3 (trang 55 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Các mộng tưởng của em bé qua các lần quẹt diêm (lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nô-en, người bà, hai bà cháu bay đi) diễn ra lần lượt có hợp lí không? Vì sao? Trong các mộng tưởng ấy, điều nào gắn với thực tế, điều nào thuần túy chỉ là tưởng tượng?

Phương pháp giải:

Muốn biết các mộng tưởng diễn ra có hợp lí không, hãy tìm hiểu vì sao cô bé mơ tưởng đến lò sưởi, bàn ăn, rồi đến cây thông No-en, người bà,... Trong các mộng tưởng này, điều nào gắn với thực tại, điều nào không?

Lời giải chi tiết:

- Qua các lần quẹt diêm, các mộng tưởng đã lần lượt hiện ra, rất hợp lý, phù hợp với hoàn cảnh thực tế và tâm lí của em bé:

 + Khát khao được sưởi ấm đến được ăn no và ngon.

 + Vui vầy xung quanh cây thông Nô-en.

 + Hồi tưởng về những lần đón giao thừa ngày trước khi bà nội còn sống.

 + Cảnh hai bà cháu cầm tay nhau cùng bay lên trời. 

- Mộng tưởng gắn với thực tế: lò sưởi, ngỗng quay, cây thông.

- Mộng tưởng thuần túy là mộng tưởng: gặp lại người bà.

=> Những mộng tưởng của cô bé bán diêm cũng là mộng tưởng chung của bất kì đứa trẻ nào cùng cảnh ngộ: muốn ấm no, hạnh phúc bên gia đình.

Câu 4 (trang 56 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy phát biểu những cảm nghĩ của mình về truyện "Cô bé bán diêm" (trích), nói chung và về đoạn kết của truyện nói riêng.

Phương pháp giải:

Qua câu chuyện, em thấy người đời đối xử với cô bé bán diêm như thế nào, xã hội có mở lòng ra che chở, cưu mang em bé tội nghiệp hay không? Về đoạn kết của truyện, cảnh tượng em bé chết trong giá rét gợi cảm xúc gì? Nhà văn đã thể hiện tình thương yêu, sự cảm thông với em bé bất hạnh như thế nào?

Lời giải chi tiết:

Cảm nghĩ về cô bé bán diêm:

- Cô bé có hoàn cảnh đáng thương, tội nghiệp:

+ Sống trong cảnh thiếu thốn về vật chất lẫn tinh thần.

+ Phải bươn chải kiếm sống ngay từ khi còn rất nhỏ.

- Ước mơ của em thực tế, giản dị và hồn nhiên:

+ Mơ no ấm, sum vầy bên gia đình.

+ Muốn được vui chơi đúng với lứa tuổi của em.

- Em bé tội nghiệp chết đói và chết rét ngoài đường.

Đoạn kết truyện:

- Cảnh tượng cô bé bán diêm chết vì giá rét nhưng miệng vẫn mỉm cười - đây là sự tưởng tượng của tác giả, giảm bớt sự đau thương.

- Cái chết lúc này là sự cứu rỗi - hai bà cháu bay về chầu Thượng đế.

- Cái kết vừa có sự bi thương, vừa mang màu sắc cổ tích (phản ánh ước mơ, khát vọng được hạnh phúc, ấm no của con người và cũng là tư tưởng nhân đạo của tác giả).

Câu 5 (trang 56 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Nhà văn muốn gửi gắm điều gì qua các chi tiết em bé chỉ bật một que diêm cho lò sưởi, thức ăn, cây thông Nô-en; nhưng lại bật cả bao diêm để níu bà em?

Lời giải chi tiết:

Em bé chỉ bật một que diêm cho lò sưởi, thức ăn, cây thông nô-en nhưng lại bật cả bao diêm để níu giữ bà bởi vì trong lòng em bà quan trọng hơn tất cả mọi thứ vật chất kia, em cần tình yêu thương của bà, cần hơn tất cả mọi thứ đồ ăn thức uống, lò sưởi và những vật ngoài thân. Chỉ có bà mới đem lại cho em sự ấm áp và niềm vui thực sự.