2. Khi con tu hú

Câu 1 (trang 18 VBT Ngữ văn 8, tập 2)

Bài thơ có thể chia làm hai đoạn. Hãy đặt tiêu đề cho mỗi đoạn. Em hiểu nhan đề bài thơ như thế nào? Hãy viết một câu có mở đầu bằng 4 chữ “Khi con tu hú” để tóm tắt nội dung bài thơ.

Lời giải chi tiết:

a. Đặt tiêu đề

- Đoạn 1: Cảnh hè sôi nổi, nhộn nhịp

- Đoạn 2: Tâm trạng bức bối, ngột ngạt của con người

b. Ý nghĩa nhan đề bài thơ: Gợi tứ chung cho bài thơ, và xuyên suốt mạch cảm xúc của bài gợi cảm hứng, cảm xúc chung của bài thơ. Tiếng chim tu hú gọi bầy báo hiệu một mùa hè rực rỡ, sôi động, tiếng chim tu hú cũng là âm thanh tác động sâu đến suy nghĩ, cảm xúc của người tù cách mạng.

c. Tóm tắt nội dung bài thơ: Khi con tu hú là bài thơ đặc tả chân thực bước chuyển mình cùng vẻ đẹp sôi động của mùa hè và trong không gian tù túng, ngột ngạt của phòng giam người chiến sĩ cách mạng lắng nghe tiếng tu hú - âm thanh rạo rực của sự sống - hối thúc khát khao tự do, tình yêu cuộc sống cháy bỏng.

Câu 2 (trang 18 VBT Ngữ văn 8, tập 2)

Nhận xét về cảnh mùa hè được miêu tả trong 6 câu thơ đầu. Những chi tiết nào khiến em có nhận xét đó?

Lời giải chi tiết:

- 6 câu thơ lục bát mở đầu bài thơ là một mùa hè tươi đẹp, dào dạt sức sống, khung cảnh đất trời cao lộng 

- Căn cứ vào những hình ảnh tiêu biểu, chọn lọc: tiếng ve ran, lúa chín vàng, bầu trời cao,…

Câu 3 (trang 19 VBT Ngữ văn 8, tập 2)

Phân tích tâm trạng người tù – chiến sĩ được thể hiện ở 4 câu thơ cuối. Mở đầu và kết thúc bài thơ đều có tiếng tu hú kêu, nhưng tâm trạng của người tù khi nghe tiếng tu hú thể hiện ở đoạn thơ đầu và đoạn cuối rất khác nhau, vì sao?

Lời giải chi tiết:

- Tâm trạng người chiến sĩ:

+ Cách ngắt nhịp bất thường: 6/2; 3/3

+ Các động từ mạnh: dậy, đạp tan, ngột, chết uất → nhấn mạnh tâm trạng bức bối, ngột ngạt của người chiến sĩ.

+ Các từ cảm thán: ôi, thôi, làm sao → sự tiếc nuối, muốn vượt thoát khỏi thực tại.

- Tâm trạng người chiến sĩ có sự khác nhau khi nghe tiếng tu hú kêu:

+ 6 câu đầu: Tiếng tu hú ở đầu bài thơ gợi ra trong cảm nhận người tù - người chiến sĩ cảnh tượng mùa hè, cả cuộc sống tự do háo hức, rộn rã.

+ 4 câu cuối: khi cảm giác ngột ngạt, u uất lên đến cao độ thì tiếng chim lại khiến cho tâm trạng chiến sĩ thêm đau khổ, bức bối vì cảnh giam hãm, mất tự do.

Câu 4 (trang 20 VBT Ngữ văn 8, tập 2)

Theo em, cái hay của bài thơ được thể hiện nổi bật ở những điểm nào?

Lời giải chi tiết:

Cái hay của bài thể hiện ở nội dung và nghệ thuật:

- Khi con tu hú thể hiện một tình yêu cuộc sống tha thiết, niềm khát khao tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng khi bị giam cầm trong nhà tù thực dân.

- Bài thơ có nhiều hình ảnh gần gũi, giản dị mà giàu sức gợi cảm; sử dụng thể thơ lục bát, lời thơ tự nhiên, truyền cảm.