2. Luyện tập tóm tắt văn bản tự sự

Câu 1 (trang 48 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Để tóm tắt truyện ngắn Lão hạc của Nam Cao, một bạn nêu ra những sự việc tiêu biểu và các nhân vật quan trọng sau đây. Hãy theo dõi vào thực hiện các yêu cầu dưới đây.

Phương pháp giải:

- Em xem lại tác phẩm, chỉ ra những điểm cần bổ sung, nếu cần. Nếu không bổ sung thì cũng ghi rõ: không cần bổ sung.

- Câu hỏi đã gợi ý bản liệt kê chưa thật hợp lí, hãy sắp xếp theo trình tự mới. Chẳng hạn: điểm b cần nêu trước điểm a.

- Sau đó viết tóm tắt.

Lời giải chi tiết:

- Bản liệt kê đã nêu được những sự việc tiêu biểu và các nhân vật quan trọng của truyện. Tuy nhiên thứ tự sắp xếp còn chưa đúng. Sắp xếp lại: b → a → d → c → g → e → i → g → h → k.

- Tóm tắt văn bản Lão Hạc ngắn gọn:

     Lão Hạc có một người con trai, 1 mảnh vườn và một con chó. Con trai lão đi đồn điền cao su, lão chỉ còn lại cậu Vàng. Vì muốn giữ lại mảnh vườn cho con, lão đành phải bán con chó, mặc dù hết sức buồn bã và đau xót. Lão mang tất cả tiền dành dụm được gửi ông giáo và nhờ ông trông coi mảnh vườn. Cuộc sống mỗi ngày một khó khăn, lão kiếm được gì ăn nấy và từ chối cả sự giúp đỡ của ông giáo. Một hôm lão xin Binh Tư ít bả chó, nói là để giết con chó hay đến vườn và cùng Binh Tư uống rượu. Ông giáo rất buồn khi nghe Binh Tư kể chuyện ấy. Nhưng rồi lão bỗng nhiên chết - cái chết thật dữ dội. Cả làng không ai hiểu vì sao lão chết, chỉ có Binh Tư và ông giáo hiểu.

Câu 2 (trang 50 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Nêu lên những việc tiêu biểu và các nhân vật quan trọng trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ, sau đó viết một văn bản tóm tắt đoạn trích (khoảng 10 dòng)

Phương pháp giải:

Em xem lại văn bản và ghi lại các sự việc chính theo các mục a, b, c sau đó tiến hành tóm tắt.

Lời giải chi tiết:

Những sự việc tiêu biểu và nhân vật quan trọng trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ:

- Chị Dậu chăm sóc chồng ốm nặng.

- Cai lệ và người nhà lí trưởng vào quát tháo đòi tiền nộp.

- Chị Dậu van lạy, thiết tha xin khất.

- Cai lệ khăng khăng đòi bắt anh Dậu.

- Bị dồn vào đường cùng, chị Dậu đã vùng lên chống trả.

- Tên cai lệ và người nhà lí trưởng bị đánh ngã bởi người đàn bà lực điền ấy.

Tóm tắt:

           Anh Dậu đjang ốm cũng bị bọn tay sai xông đến đánh trói vì thiếu sưu. Bị hành hạ, đánh đập tưởng chết, người ta cõng anh về trả cho chị Dậu. Nhờ bà lão hàng xóm cho bát gạo, chị nấu cho anh húp. Vừa run rẩy kề bát cháo vào đến miệng, cai lệ và người nhà lý trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng đòi tiền sưu. Anh Dậu hoảng quá, lăn đùng ra. Chị Dậu cũng hoảng, run run van xin chúng cho khất. Nhưng chúng không nghe, quát với giọng hầm hè và chuẩn bị đánh anh Dậu. Chị Dậu xám mặt, van xin tha cho chồng. Cai lệ đấm chị và sấn đến trói anh Dậu thì chị tức quá không chịu được, liều mạng cự lại. Hắn vẫn nhảy vào anh Dậu sau khi chị bị tát. Lúc này chị thay đổi cách xưng hô (xưng bà), đánh lại tên cai lệ và người nhà lí trưởng với sức mạnh của tình yêu thương chồng và một tinh thần phản kháng tiềm tàng. Khi bị đẩy tới "đường cùng", chị đã vùng dậy chống trả quyết liệt, với thái độ bất khuất.

Câu 3 (trang 50 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Có ý kiến cho rằng các văn bản của "Tôi đi học" của Thanh Tịnh và "Trong lòng mẹ" của Nguyên Hồng rất khó tóm tắt. Em thấy có đúng không? Hãy thử tóm tắt các văn bản đấy.

Phương pháp giải:

Em hãy kiểm tra lại xem ý kiến đó có đúng không. Hãy nêu các sự kiện chính thành các mục a, b, c và thử tóm tắt.

Lời giải chi tiết:

   Hai văn bản Tôi đi học và Trong lòng mẹ khó tóm tắt vì tuy là văn bản tự sự nhưng không chứa nhiều sự kiện, nhân vật mà giàu chất biểu cảm, thiên về miêu tả nội tâm nhân vật.

- Tôi đi học: "Câu chuyện là dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi” về những kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên. Cảm giác náo nức, hồi hộp, ngỡ ngàng với con đường, cảnh vật, trường học, bạn bè, thầy giáo".

- Trong lòng mẹ: "Bố chết, mẹ đi tha phương cầu thực, bé Hồng phải sống trong cảnh thiếu thốn tình cảm. Người cô luôn xoáy vào cậu những câu nói cay độc chia cắt mẹ con. Nhưng cậu chưa bao giờ nguôi nhớ mẹ. Rồi mẹ cậu cũng về, cậu nghẹn ngào hạnh phúc trong vòng tay mẹ".