3. Bài 17. Văn minh Phù Nam

Trả lời câu hỏi mục I.1 trang 101 SGK Lịch sử 10 

Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành văn minh Phù Nam?

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục I-1 trang 101 SGK.

B2: Điều kiện tự nhiên ảnh hưởng đến các lĩnh vực: nông nghiệp, thương nghiệp, hình thành cảng biển…

Lời giải chi tiết:

Phù Nam được thiên nhiên ưu đãi nhiều điều kiện cho phát triển kinh tế nông nghiệp và thương mại

- Mạng lưới sông ngòi dày đặc, trữ lượng nước ngọt dồi dào, nguồn lợi thủy sản phong phú, đất đai giàu phù sa.

- Phía đông và tây nam có biển bao bọc có nhiều hải cảng quan trọng tiếp xúc với khu vực Đông Nam Á hải đảo và Ấn Độ.

- Phù Nam sớm kết nối với nền thương mại biển quốc tế thông qua con đường Tơ lụa và con đường Hồ tiêu.

Trả lời câu hỏi mục I.2 trang 101 SGK Lịch sử 10 

Hãy nêu những cơ sở hình thành văn minh Phù Nam về dân cư và xã hội.

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục I-2 trang 101 SGK.

B2: Xác định cư dân chủ yếu ở Phù Nam,  tầng lớp trong xã hội Phù Nam.

Lời giải chi tiết:

- Tổ tiên người Phù Nam là nhóm cư dân bản địa;.

- Phù Nam sớm tiếp thu văn minh Ấn Độ như chữ viết, tư tưởng, tôn giáo, tổ chức nhà nước và chế độ đẳng cấp…

- Xã hội Phù Nam có sự phân hóa sâu sắc:

+ Giới quý tộc và tu sĩ chi phối các quan hệ chính trị - xã hội và ngoại giao.

+ Giới thương nhân nắm quyền lực lớn trong nền kinh tế.

+ Nông dân, thợ thủ công và bộ phận nô lệ là lực lượng lao động, là tầng lớp bị trị trong xã hội.

Trả lời câu hỏi mục II.1 trang 102 SGK Lịch sử 10 

Nêu mô hình tổ chức bộ máy Nhà nước Phù Nam.

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục I-1 trang 101 SGK.

B2: Mô tả tổ chức bộ máy nhà nước Phù Nam qua các thế kỉ. 

Lời giải chi tiết:

- Vương quốc Phù Nam ra đời vào khoảng đầu thế kỉ I 

- Nhà nước Phù Nam tồn tại trong khoảng 7 thế kỷ, mang tính chất của nhà nước chuyên chế phương Đông cổ đại.

- Đứng đầu là vua nắm cả vương quyền và thần quyền, giúp việc cho vua là các quan lại trong hệ thống chính quyền.

Trả lời câu hỏi mục II.2 trang 102 SGK Lịch sử 10 

Dựa vào kiến thức đã học và quan sát Hình 17.3, cho biết văn hóa Ấn Độ ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành và phát triển của văn hóa Phù Nam?

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục I-1, 2 trang 101, 102 SGK.

B2: Ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ đến văn hóa Phù Nam trên các lĩnh vực: kinh tế, tôn giáo, chữ viết…

Lời giải chi tiết:

- Phù Nam đã tiếp nhận nhiều giá trị văn minh Ấn Độ như chữ viết, tư tưởng, tôn giáo, tổ chức nhà nước và chế độ đẳng cấp.

- Xã hội Phù Nam có sự phân hóa dưới ảnh hưởng của Ấn Độ giáo.

- Tổ chức bộ máy nhà nước Phù Nam mang tính chất của nhà nước chuyên chế phương Đông cổ đại.

- Từ cuối thế kỉ II đến đầu thế kỉ III, trên cơ sở chữ Phạn của người Ấn, người Phù Nam đã xây dựng hệ thống chữ viết riêng của mình.

- Trong thư tịch cổ Trung Quốc cũng cho biết người Phù Nam có nhiều sách vở, thư viện.

Trả lời câu hỏi mục II.3 trang 102 SGK Lịch sử 10 

Nêu những thành tựu cơ bản về đời sống vật chất của cư dân Phù Nam.

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục I-3 trang 102, 103 SGK.

B2: Các từ khóa: lợi thế đường biển, trung tâm thương mại, nhà sàn, phương tiện đi lại, trang phục.

Lời giải chi tiết:

- Người Phù Nam xúc tiến mạnh mẽ hoạt động trao đổi, buôn bán với bên ngoài nhờ lợi thế đường biển với nhiều hải cảng.

- Thương cảng Óc Eo trở thành một trong những trung tâm thương mại quan trọng nhất bấy giờ.

- Cư dân Phù Nam sống trong những ngôi nhà sàn làm bằng gỗ, lợp lá. Phương tiện đi lại chủ yếu là thuyền, phù hợp với môi trường sông, rạch và ven biển.

- Trang phục của người Phù Nam khá đơn giản, đàn ông mặc khố dài tới gối, ở trần; phụ nữ dùng một tấm vải quấn lại thành váy và đeo trang sức.

Trả lời câu hỏi mục II.4 trang 103 SGK Lịch sử 10 

Hãy lập bảng những thành tựu tiêu biểu của văn minh Phù Nam.

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục I-4 trang 103 SGK.

B2: nêu các thành tựu trên lĩnh vực tín ngưỡng tôn giáo, nghệ thuật, phong tục tập quán.

Lời giải chi tiết:

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 104 SGK Lịch sử 10

Văn minh Phù Nam hình thành trên cơ sở nào? Yếu tố biển và kinh tế biển tác động như thế nào đến sự hình thành và phát triển của văn minh Phù Nam?

Phương pháp giải:

B1: Đọc lại mục I trang 101 SGK.

B2: Phân tích các cơ sở: tự nhiên, ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ,....

Lời giải chi tiết:

- Cơ sở hình thành nền Văn minh Phù Nam (Xem lại 2 câu trả lời cho câu hỏi ở mục I-1, 2)

- Yếu tố biển và kinh tế biển tác động mạnh mẽ đến sự hình thành và phát triển của văn minh Phù Nam:

+ Nhờ điều kiện tự nhiên có biển bao bọc nên Phù Nam sớm kết nối với nền thương mại biển quốc tế sôi động qua con đường Tơ lụa và con đường Hồ tiêu.

+ Thông qua vai trò của thương nhân, văn minh Ấn Độ sớm ảnh hưởng và được Phù Nam tiếp thu một cách có chọn lọc.

+ Nền kinh tế biển góp phần quan trọng đưa đến sự ra đời của vương quốc Phù Nam, bên cạnh nền kinh tế nông nghiệp, kinh tế thương nghiệp phát triển mạnh mẽ.

+ Việc giao thương mua bán giữa các quốc gia được đẩy mạnh (thương cảng Óc Eo)

+ Do yếu tố biển và kinh tế biển tác động đến cả đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Phù Nam cổ.

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 104 SGK Lịch sử 10

Em hãy sưu tầm và giới thiệu một số tư liệu về nền văn minh Phù Nam

Phương pháp giải:

Sưu tầm sách báo tài liệu trên internet về văn minh Phù Nam, sau đó xây dựng bài giới thiệu.

Lời giải chi tiết:

Giới thiệu về “khu di tích Óc Eo”

- Khu di chỉ Óc Eo này là một khu di tích cổ rộng lớn, gắn liền với vết tích của vương quốc Phù Nam, một quốc gia hùng mạnh ở vùng Đông Nam Á cách nay khoảng hai nghìn năm. 

- Vì thế, khu di chỉ này không những đón tiếp du khách đến tham quan mà còn đón nhận nhiều nhà sưu tầm, khảo cổ đến đây tìm hiểu, nghiên cứu.

- Óc Eo là một di tích rất lớn, một trung tâm văn hóa cổ của đồng bằng sông Cửu Long, một hình mẫu của sự kết hợp những yếu tố nội sinh và ngoại sinh trong sự phát triển; một vốn quý và điểm chốt quan trọng trong việc nghiên cứu những vấn đề lịch sử văn hóa của đất nước và khu vực Đông Nam Á. 

- Do đó, cần phải bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Óc Eo - một di sản văn hóa - lịch sử quan trọng của Việt Nam nói riêng và của Đông Nam Á nói chung