Giải bài tập Đọc trang 61, 62 SBT Ngữ Văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Trình bày đặc điểm của VB kí, VB hồi kí.

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thức khái niệm, đặc điểm của hai thể loại

Lời giải chi tiết:

Kí là thể loại văn học coi trọng sự thật và những trải nghiệm, chứng kiến của chính người viết. Trong kí, có những tác phẩm thiên về kể sự việc (tự sự), có những tác phẩm thiên về biểu cảm (trữ tình). Trong kí tự sự có hồi ký và du ký.

Hồi ký chủ yếu kể lại những sự việc mà người viết đã từng tham dự hoặc chứng kiến trong quá khứ. Các sự việc trong hồi ký thường được kể theo trình tự thời gian, gắn với một hoặc nhiều giai đoạn trong cuộc đời của tác giả.

a. Kể lại sự việc mà người viết từng tham gia, chứng kiến.

b. Sự việc được kể đã thuộc về quá khứ.

c. Các sự việc thường được kể theo trình tự không gian.

d. Sự việc gắn với một hoặc nhiều giai đoạn trong cuộc đời của tác giả.

Lời giải chi tiết:

Đáp án d

a. Kể lại sự việc từ ngôi thứ nhất.

b. Tác giả chính là người kể chuyện.

c. Câu chuyện chủ yếu được kể theo trình tự thời gian.

d. Những gì được ghi chép gắn với hành trình những chuyến đi.

Lời giải chi tiết:

Đáp án b

Đọc VB và trả lời các câu hỏi bên dưới:

     Cây mít sum sê bụ bẫm, đầy cành và lá, ở ngay cạnh vại nước. Bóng nó soi xuống làm cho vại nước suốt ngày thêm trong mát lừ. Khi mưa, hứng cái mo cau vào, nó cho đầy nước mưa. Chúng tôi ai cũng yêu nó. Nhưng mỗi một tội: Cái việc chính của nó, nó không làm. Ấy là ra quả. Phải ra quả!

     U bảo:

- Nước cứ xô chỗ trũng. Nhà mình nghèo ở vào cái đất xấu. Mít nhà người ta ra quả lớn quả bé. Mai, thổng buổi, thằng Thả leo lên, u lấy chày tay đập vào góc. U hỏi: “Mùa này mày ra mấy quả?” Thả giả lời: — “Hai quả” nhá!

     Đến mùa, nó ra bao nhiêu quả. Cả nhà mừng. Nhưng rồi rụng, chỉ còn một quả. Quả rất chóng lớn. Nó chín thơm. Cả nhà được bữa thòm thèm! [...].

     Cây đu đủ cao vượt cái “tường hoa”. Những tàu lá già, vàng, chúng tôi tha hồ cắt cuống mà thổi tu tu. Từng chùm quả. Quả nào cũng chỉ bằng cái chén rồi không nhớn nữa! Đói quá. Anh Thả và tôi cứ hái dần, băm ra hết nhựa, gọt vỏ, cắt từng miếng, cho vào sanh luộc. Mỗi người ăn hai quả là no căng bụng. Hết nạc, vạc đến xương! Quả hết. Anh Thả chặt ngọn cây, nạo vỏ thân cây, tiện dần từng khúc. Anh lấy dao thái nhỏ như sợi nem, vo lẫn với gạo, nấu thành “cơm trộn thân cây đu đủ” [...].

     Thầy nghĩ ra cách: Hễ sinh mỗi người con, thầy trồng một cây na. Thấm thoát đã được bốn cây. Cây anh Thư đứng chính giữa, cao nhất, tốt nhất. Rồi cứ lần lượt: cây anh Thả, cây Khán, cây Bảng... Bốn cây cùng tốt. Hè về, hoa thơm lừng rụng xuống sân. Ong, bướm, cánh quýt về bay rợp đầu sân, nhưng nó cũng làm rụng oan nhiều hoa cái.

     Những quả na nhắm nghiền mắt rồi mở mắt dần. Đêm thì dơi. Ngày thì chào mào tìm đến. Nếu không tỉnh thì nó ăn hớt trước. Cây na của cái Bảng bé nhất bỗng cằn cỗi, lại bị sâu. Sâu đục, thân cây chảy nhựa ròng ròng. Anh Thả khoét rất khéo mới lôi được sâu ra. [...]. Cây tốt dần và mọc những cành tơ.

     Một buổi sáng, u đi đâu về thấy một bà quảy hai rổ sề.

    Thôi, u bán na rồi! Chúng tôi leo lên, chọn quả sắp chín, quả mở mắt, hái xuống để một đống góc sân. Bà hàng ra chọn mua đầy hai rổ sề, còn có vài quả chín nứt nở “như đe thợ rào” và những quả còi kĩnh, chúng tôi chia nhau. U cũng ăn thử. Ngọt lắm.

(Duy Khán, trích Tuổi thơ im lặng, chương 5)

a. Hình ảnh cây cối trong VB trên được miêu tả qua cảm nhận của ai, theo ngôi kể nào? Chỉ ra mối liên hệ giữa người kể chuyện trong VB và tác giả Duy Khán.

b. Dựa vào các loài cây được nói đến để chia VB thành nhiều đoạn. Đặt cho nhan đề cho VB và đề mục cho mỗi đoạn VB.

c. Tìm và phân tích một số chi tiết thể hiện sự gắn bó, thân thiết giữa anh em của “tôi”, thầy u của “tôi” với mỗi loài cây trong vườn.

d. Tìm và phân tích khoảng ba chi tiết để thấy tác dụng của việc kết hợp giữa miêu tả và kể chuyện trong VB.

đ. Một số bạn cho rằng: đọc VB, họ cảm thấy cây mít, cây đu đủ, cây na trong đó cũng là những nhân vật sinh động, đáng yêu. Cách cảm nhận như vậy có gì giống có gì khác với cảm nhận của em về VB?

e. Nêu và phân tích biện pháp nghệ thuật mà theo em là được sử dụng phù hợp, thành công nhất trong VB.

g. Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết VB trên thuộc thể hồi ký?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Ôn lại kiến thức về văn bản hồi ký và biện pháp tu từ

Lời giải chi tiết:

a. 

- Hình ảnh cây cối trong VB trên được miêu tả qua cảm nhận của tác giả khi còn nhỏ, xưng là “chúng tôi” => Theo ngôi kể thứ nhất

- Các sự kiện về tuổi thơ được Duy Khán kể lại khi ông đã trưởng thành, do đó có những khoảng cách về tuổi tác, thời gian và những khác biệt trong nhận thức, quan niệm.... => Mối liên hệ giữa người kể chuyện trong VB và tác giả Duy Khán là mối quan hệ gần gũi nhưng không đồng nhất hoàn toàn.

b. Ta có thể chia văn bản thành 3 đoạn:

Đoạn 1: Từ “cây mít sum sê” đến “Cả nhà được bữa thòm thèm!”

=> Nhan đề: Cây mít 

Đoạn 2: Từ “Cây đu đủ cao vượt cái tường hoa” đến “cơm trộn thân cây đu đủ”

=> Nhan đề: Cây đu đủ

Đoạn 3: Từ “Thầy nghĩ ra cách” đến hết

=> Nhan đề: Cây na

c. Một số chi tiết thể hiện sự gắn bó, thân thiết giữa anh em của “tôi”, thầy u của “tôi” với mỗi loài cây trong vườn:

- Gắn bó của cả gia đình:

+ Đến mùa, nó ra bao nhiêu quả. Cả nhà mừng. Quả rất chóng lớn. Nó chín thơm. Cả nhà được bữa thòm thèm

+ Bà hàng ra chọn mua đầy hai rổ sề, còn có vài quả chín nứt nở “như đe thợ rào” và những quả còi kĩnh, chúng tôi chia nhau. U cũng ăn thử. Ngọt lắm.

- Gắn bó giữa anh em:

+ Mai, thổng buổi, thằng Thả leo lên, u lấy chày tay đập vào góc. 

+ Đói quá. Anh Thả và tôi cứ hái dần, băm ra hết nhựa, gọt vỏ, cắt từng miếng, cho vào sanh luộc. Mỗi người ăn hai quả là no căng bụng

d. Các chi tiết cho thấy tác dụng của việc kết hợp giữa miêu tả và kể chuyện trong VB:

- “Đến mùa, nó ra bao nhiêu quả. Cả nhà mừng”

- “Nhưng rồi rụng, chỉ còn một quả. Quả rất chóng lớn. Nó chín thơm. Cả nhà được bữa thòm thèm!”

- “Anh Thả và tôi cứ hái dần, băm ra hết nhựa, gọt vỏ, cắt từng miếng, cho vào sanh luộc”

- “Chúng tôi leo lên, chọn quả sắp chín, quả mở mắt, hái xuống để một đống góc sân”

=> Tác dụng: tăng tính biểu cảm khi kể chuyện, tạo sự liên tưởng chân thật cho người đọc, người nghe.

e. Biện pháp nghệ thuật thành công nhất trong đoạn trích: nhân hóa

"Những quả na nhắm nghiền mắt rồi mở mắt dần"

=> Thể hiện được sinh động các loài cây trong bài

g. Những dấu hiệu giúp em nhận biết VN trên thuộc thể hồi ký:

- VB này được tác giả chứng kiến và kể lại

- VB được kể theo một trình tự hợp lý và gắn với 1 giai đoạn trong cuộc đời tác giả