Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn, là người có sự am hiểu sâu sắc và gắn bó với nông thôn và người nông dân. Bởi vốn xuất thân từ môi trường nông thôn, cùng với khả năng quan sát tinh tế và sự thấu hiểu sâu sắc về hoàn cảnh của những người nông dân. Ông thường viết về cuộc sống và con người nông thôn bằng tình cảm, tâm hồn của một người xuất thân từ đồng ruộng. Vì vậy, ngôn ngữ của ông trong sáng, giản dị, dung dị, đằm thắm, chân chất và thật thà như chính con người và tâm hồn ông.
Kim Lân không sáng tác nhiều, ông viết ít và cẩn thận. Tuy viết ít nhưng ở tác phẩm nào của ông cũng có nét đặc sắc riêng, bởi nó được viết bằng tấm lòng nhiệt thành, bằng sự gắn bó với người nông dân và niềm tin vào cuộc sống của họ.
Truyện ngắn Vợ nhặt là một ví dụ điển hình, tác phẩm đã tái hiện thành công bức tranh ảm đạm của Việt Nam trước CMT8, trên cái nền đó tác giả làm nổi bật lên vẻ đẹp của tình người và niềm hy vọng vào cuộc sống của những người nông dân nghèo.
Nhân vật chính trong tác phẩm là anh cu Tràng, một thanh niên xấu xí, nghèo hèn ở xóm ngụ cư. Trong trận đói khủng khiếp, giữa không khí chết chóc, đến cả đàn quạ réo lên từng hồi mà chẳng ai buồn đáp lại, tưởng chừng như tất cả đều bị cái đói khuất phục thì anh lại nhặt được vợ. Một cô gái đang nằm khóc bên đường vì đói quá đã theo anh về nhà làm vợ. Tác phẩm đã diễn tả được sự xót thương bao trùm lên hoàn cảnh của ba nhân vật, mỗi nhân vật lại có những nỗi khổ riêng. Nhưng vượt lên tất cả là vẻ đẹp của tình người, vẻ đẹp của hy vọng.
Bằng ngòi bút tài hoa và tinh tế, Kim Lân đã dựng nên một tình huống độc đáo, xây dựng cốt truyện chặt chẽ, lựa chọn nhân vật kể chuyện thích hợp và nghệ thuật đối thoại đặc sắc. Tất cả các yếu tố nghệ thuật này đã góp phần vào sự thành công trong việc thể hiện chủ đề tư tưởng của tác phẩm.
Đọc xong thiên truyện ngắn, người đọc sẽ đọng lại trong mình cảm xúc khó quên về số phận người nông dân trong nạn đói khủng khiếp năm 1945. Đồng thời, mở ra một lối thoát cho họ, đó là hướng đến cách mạng, bởi chỉ có cách mạng mới giúp họ thoát khỏi cuộc sống tăm tối, đau khổ như vậy.
Với truyện ngắn Vợ nhặt, Kim Lân xứng đáng là một cây bút xuất sắc trong nền văn học hiện thực Việt Nam.