bài 33: I. Đọc hiểu
. Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật
. Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm
. Biện pháp tu từ: Liệt kê: Rộng khơi ngại vượt bể triều quan/ Hé cửa đêm chờ hương quế lọt/ Quét hiên ngày lệ bóng hoa tan; phép đối: Rộng khơi >< Quét hiên; Ngại >< Lệ; Vượt bể triều quan >< Hé cửa đêm; Triều quan >< Nhà ngặt; Miễn >< Bền; Tan >< Lẩn; Bóng hoa >< Danh lợi; Nhan >< Hiền; Kham hạ >< Ngâm câu.
Tác dụng: Nhấn mạnh sự lựa chọn lối sống thanh cao, lánh đục tìm trong của Nguyễn Trãi.
. Nội dung đoạn trích: Đoạn trích thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của tác giả Nguyễn Trãi: Tâm hồn thanh cao, coi thường danh lợi, luôn giữ cho mình một nhân cách cứng cỏi, không màng vinh hoa phú quý.
II. Làm văn
* Giới thiệu vấn đề nghị luận: Ý nghĩa của việc tự nhận thức về giá trị bản thân.
* Triển khai vấn đề nghị luận
- Giải thích khái niệm: Giá trị bản thân là những điều cốt yếu tạo nên mỗi con người bao gồm ngoại hình, tính cách, cá tính, nhân phẩm, ý chí,...
- Bàn luận về ý nghĩa của việc tự nhận thức về giá trị bản thân:
+ Tự nhận thức về giá trị bản thân sẽ giúp chúng ta biết được điểm mạnh để phát huy, đồng thời cũng biết được điểm yếu để khắc phục, hoàn thiện mình hơn.
+ Khi biết được giá trị của bản thân, bạn sẽ tự tin vào chính mình, dám dấn thân vào mọi thử thách để khẳng định bản thân.
+ Người biết tự nhận thức giá trị bản thân sẽ được mọi người tôn trọng, yêu mến.
+ Ngược lại, nếu đánh mất giá trị bản thân, cuộc sống của bạn sẽ trở nên vô nghĩa, dễ bị vấp ngã trước sóng gió cuộc đời.
- Bài học nhận thức và hành động: Mỗi người cần phải tự nhận thức rõ giá trị bản thân, không ngừng bồi đắp, làm giàu giá trị ấy. Đồng thời, cần tôn trọng giá trị riêng của người khác.
* Kết thúc vấn đề
câu 1: Bài thơ "Bảo Kính Cảnh Giới" được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật. Dấu hiệu nhận biết là: - Số câu: 8 câu - Mỗi câu có 7 chữ - Gieo vần bằng ở cuối các ,2,4,6,8
câu 2: Câu hỏi: Những hình ảnh thiên nhiên nào được nhắc tới trong hai câu thơ sau? Hé cửa đêm chờ hương quế lọt Quét hiên ngày lệ bóng hoa tan. [/INST] Hình ảnh thiên nhiên được nhắc đến là: Hương quế, bóng hoa.
câu 3: Câu thơ "ngâm câu danh lợi bất như nhàn" có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào ngữ cảnh và quan niệm cá nhân của mỗi người. Tuy nhiên, một cách hiểu chung là câu thơ này nhấn mạnh tầm quan trọng của sự thanh thản, bình yên trong cuộc sống hơn là việc theo đuổi danh lợi. Danh lợi thường đi kèm với áp lực, cạnh tranh và căng thẳng, trong khi sự nhàn nhã mang lại cảm giác thư thái, tự do và hạnh phúc.
câu 4: Hai câu thơ "Hé cửa đêm chờ hương quế lọt, Quét hiên ngày lệ bóng hoa tan" sử dụng biện pháp tu từ đối một cách tinh tế và hiệu quả.
* Đối về mặt ngữ nghĩa: Câu thơ tạo nên sự tương phản giữa hành động chủ động ("hé cửa", "quét hiên") với trạng thái thụ động ("chờ", "lệ"). Điều này thể hiện tâm trạng buồn bã, cô đơn của tác giả khi phải xa người yêu.
* Đối về mặt hình ảnh: Hình ảnh "hương quế lọt" và "bóng hoa tan" được đặt song song nhau, tạo nên sự tương đồng về ý nghĩa. Cả hai đều là những hình ảnh ẩn dụ cho tình yêu đẹp đẽ nhưng cũng mong manh, dễ vỡ. Hương quế tượng trưng cho tình yêu nồng nàn, lãng mạn; còn bóng hoa lại gợi lên vẻ đẹp thanh tao, chóng phai tàn. Sự đối lập này càng làm nổi bật nỗi tiếc nuối, đau khổ của nhân vật trữ tình.
Biện pháp đối trong hai câu thơ đã góp phần tạo nên một bức tranh tâm trạng đầy ám ảnh, khiến người đọc cảm nhận sâu sắc nỗi lòng của tác giả. Nó không chỉ thể hiện sự cô đơn, trống trải mà còn khẳng định sức mạnh của tình yêu, dù có bị thử thách bởi thời gian vẫn luôn tồn tại trong trái tim con người.
câu 5: I. Đọc hiểu (4,0 điểm)
Đọc văn bản và thực hiện các yêu cầu:
Bảo kính cảnh giới ()
Rồi hóng mát thuở ngày trường,
Hoè lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp đòi phương.
(Nguyễn Trãi - Tổng tập văn học Việt Nam, tập 4, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1995).
. Xác định thể thơ của văn bản trên?
. Chỉ ra những hình ảnh thiên nhiên trong văn bản trên?
. Những hình ảnh đó được miêu tả theo trình tự nào?
. Phân tích tác dụng của phép tu từ trong hai câu thơ:
"Rồi hóng mát thuở ngày trường,
Hoè lục đùn đùn tán rợp giương."
. Nhận xét về vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài thơ trên?
. Từ nội dung bài thơ ở phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ của mình về ý nghĩa của việc sống hòa hợp với thiên nhiên. [/INST] . Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.
. Hình ảnh thiên nhiên: hoè, thạch lựu, hồng liên.
. Trình tự thời gian: sáng đến trưa rồi chiều tối.
. Tác dụng của phép tu từ trong hai câu thơ: "Rồi hóng mát thuở ngày trường, Hoè lục đùn đùn tán rợp giương":
+ Phép nhân hóa: làm cho cây hoè trở nên sinh động như con người.
+ Phép ẩn dụ: tán hoè như chiếc lọng lớn che mát cho nhà thơ.
+ Từ láy "đùn đùn" gợi cảm giác màu xanh thẫm của tán hoè dồn dập tuôn ra.
=> Bức tranh thiên nhiên mùa hè tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Tâm trạng thư thái, thanh nhàn của nhà thơ khi hướng về quê hương, đất nước.
. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi:
- Tình yêu thiên nhiên tha thiết, lòng yêu đời, yêu cuộc sống.
- Tấm lòng ưu ái rộng mở với dân, với nước.
. Thiên nhiên là yếu tố không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi chúng ta. Bởi vậy, việc sống hòa hợp với thiên nhiên mang lại nhiều ý nghĩa to lớn đối với đời sống của con người. Sống hòa hợp với thiên nhiên sẽ giúp con người cảm thấy thoải mái hơn bởi những lợi ích mà nó đem lại. Khi hòa mình vào với thiên nhiên, ta sẽ cảm nhận được sự bình yên qua từng cảnh vật. Thiên nhiên giúp tâm hồn ta được thanh lọc, trở nên trong trẻo và thanh khiết hơn. Ngoài ra, thiên nhiên còn cung cấp cho con người những thứ cần thiết để duy trì sự sống. Không chỉ vậy, khi biết trân trọng và bảo vệ thiên nhiên, chúng ta sẽ góp phần xây dựng một môi trường trong lành, sạch đẹp. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, thiên nhiên đang bị tàn phá nghiêm trọng do hoạt động khai thác quá mức của con người. Điều này gây ra những hậu quả khôn lường, đe dọa trực tiếp đến sự tồn tại của loài người. Chính vì vậy, mỗi người cần nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên, chung tay giữ gìn và phát triển nguồn tài nguyên quý giá này.