Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Hạnh phúc của một tang gia

Sau 3 ngày lâm trọng bệnh thì cụ cố tổ qua đời. Cái chết của cụ để lại niềm vui sướng cho con cháu bởi họ nó sẽ đem lại nhiều lợi ích. Câu chuyện đáng nói bắt đầu từ đây khi kẻ thì lo khoe mẽ, người thì lo kiếm chác lợi lộc cho bản thân mình. Không hề có sự buồn rầu của một đám tang thường thấy. Một đám tang linh đình và to lớn nhất. Đám tang còn thuê những tên cảnh sát giữ trật tự, những kẻ trung lưu với vẻ mặt buồn bã. Đám ma có trăm câu đối, vòng hoa phong cách đông tây kết hợp, khi đám ma diễu trên phố lớn thì có 6 chiếc xe sang trọng có lọng cùng sư chùa Bà Đanh, Xuân tóc đỏ xuất hiện càng khiến cho đám tang trở nên ồn ào và sang trọng. Qua đoạn trích, tác giả đã phơi bày những trò nhố nhăng, phi đạo đức lẫn truyền thống của những kẻ sống núp dưới gót giày thực dân xâm lược, là bức tranh toàn cảnh của xã hội đương thời đầy thối nát.

Hạnh phúc của một tang gia xoay quanh câu chuyện của một người chết là cụ Cố tổ đã ngoài 80 tuổi. Cái chết của cụ cố tổ khiến đại gia đình vô cùng vui sướng. Từ cụ cố Hồng, vợ chồng Văn Minh, ông Phán, cậu Tú Tân đến cô Tuyết và một đám con cháu, ai ai cũng tỏ ra vui mừng. ám tang được tổ chức theo nghi thức của xã hội thượng lưu, các tài tử thi nhau chụp ảnh như đang trong hội chợ. Trong lúc đưa tang ai nấy cũng cố trưng ra bộ mặt buồn rầu nhưng lại luôn bàn về những chuyện nhà cửa, vợ con, yêu đương,... Khi hạ huyệt cậu Tú Tân còn nhiệt tình ra hướng dẫn mọi người cách tạo dáng để có bức hình đẹp, cụ Hồng khóc lóc mà ngất đi, ông Phán cố khóc to với âm thanh lạ lén đưa cho Xuân tóc đỏ tờ giấy bạc. Tất cả đều là sự diễn kịch được sắp xếp, một vở kịch lố lăng của những kẻ sống trong thế giới thượng lưu nửa mùa.

Cụ cố Hồng - cụ tổ đã chết. Dường như đây là một tin vui đối với đám con cháu trong nhà vì khi cụ tổ chết , cái chúc thư sẽ được thực hiện, gia tài kếch xù mới được chia cho đám con cháu. Đám tang mang lại cho nhiều người lợi lộc, từ người thuê trông coi, con cháu, khách đến dự; vì vậy trong đám tang ai cũng cố gắng diện những bộ trang phục rực rỡ, hào nhoáng nhất. Tất cả như để chứng minh cho sự hoành tráng của buổi lễ chứng tỏ mình là người có hiếu. Đám tang được tổ chức linh đình với rất nhiều khách thượng lưu đến tham gia họ thoải mái bàn tán, bình phẩm. Khung cảnh đưa tang diễn ra trên nhiều con phố lớn, đi đến đâu là rộn ràng, nhốn nháo đến đó. Xuân tóc đỏ xuất hiện khiến cho cụ cố Hồng cảm thấy sung sướng, mãn nguyện lắm.Cảnh hạ huyệt diễn ra có nhiều điều chú ý, cậu Tú Tân chỉ mải mê chụp ảnh liên tục, cụ cố Hồng giả vờ thương tiếc người đã khuất còn ông Phán lén lút trả tiền cho Xuân tóc đỏ. Đám tang thường là nơi đưa tiễn người đã khuất nhưng đây là một đám tang lạ đời nhất khi ai cũng vui vẻ, sung sướng đến lạ kỳ, con cháu ai cũng trông đợi để chia tài sản của người quá cố.

Văn bản chia thành 3 phần:

- Phần 1 (từ đầu đến "cho Tuyết vậy"): Niềm vui và hanh phúc của các thành viên khi cụ tổ qua đời

- Phần 2 (tiếp đến "đám cứ đi"): Cảnh đám ma gương mẫu

- Phần 3 (còn lại): Cảnh hạ huyệt

Qua đoạn trích, người đọc thấy được bản chất lố lăng, đồi bại của xã hội thượng lưu thành thị trong những năm trước cánh mạng tháng Tám 1945.