Sơn Tinh, Thủy Tinh

>> Xem chi tiết: Văn bản Sơn Tinh, Thủy Tinh

Câu 1 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Đối với cuộc sống của con người, tuỳ từng thời điểm cụ thể, các hiện tượng tự nhiên có thể bộc lộ một trong hai mặt: ích lợi và tác hại. Nêu một số ích lợi và tác hại của các hiện tượng đó.

Phương pháp giải:

Quan sát các hiện tượng tự nhiên xung quanh em, liệt kê ra những ích lợi và tác hại của chúng.

Lời giải chi tiết:

- Một số ích lợi và tác hại của các hiện tượng tự nhiên:

+ Nắng là một hiện tượng thiên nhiên có nhiều lợi ích như: đem lại cho con người sự thoải mái, dễ chịu, nắng làm khô quần áo, chăn, màn, làm khô thực phẩm để bảo quản được lâu như: lạc, vừng, ngô, gạo... Nhưng ngược lại nếu như trời quá nắng và kéo dài sẽ gây ra cho con người sự nóng bức khó chịu và dẫn đến thiếu nước cho cuộc sống sinh hoạt, lao động sản xuất, gây hạn hán, cháy rừng...

- Mưa là hiện tượng thiên nhiên cũng đem lại lợi ích cho cuộc sống con người: Cung cấp nước cho ăn, uống, sinh hoạt, lao động sản xuất... làm cho cây cối xanh tươi, đâm chồi nảy lộc. Nhưng nếu mưa nhiều cũng sẽ dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng: lũ lụt gây chết người, vật, phá hỏng nhiều công trình...

Câu 2 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Hãy nêu những hoạt động của con người nhằm hạn chế tác hại của các hiện tượng tự nhiên mà em biết.

Phương pháp giải:

Suy nghĩ và liệt kê những hoạt động mà con người có thể làm để hạn chế tác hại của các tự nhiên.

Lời giải chi tiết:

Những hoạt động của con người nhằm hạn chế tác hại của các hiện tượng tự nhiên mà em biết: Trồng cây gây rừng, xây đập chống lũ, xây đê chống bão, không vứt rác bừa bãi, trồng nhiều cây xanh…

Câu 1 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Theo dõi, chú ý thời gian diễn ra câu chuyện.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn đầu văn bản.

Lời giải chi tiết:

Truyện diễn ra vào đời vua Hùng Vương thứ mười tám.

Câu 2 (trang 11 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Sính lễ ở đây có gì đặc biệt?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ chi tiết nói về sính lễ và chú ý xem ở miền nào sẽ dễ kiếm nó.

Lời giải chi tiết:

Các sính lễ ở đây gồm cơm nếp, bánh chưng, voi, gà, ngựa là những sản vật chủ yếu dễ tìm ở trên miền núi và không có ở dưới biển. Chi tiết này chứng tỏ Sơn Tinh sẽ dễ tìm hơn Thủy Tinh.

Câu 3 (trang 11 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Điều gì sẽ xảy ra khi Thủy Tinh tức giận? Sơn Tinh đã ngăn chặn dòng lũ bằng cách nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản đoạn này và xem Thủy Tinh đã làm gì và Sơn Tinh chống trả ra sao.

Lời giải chi tiết:

- Điều sẽ xảy ra khi Thủy Tinh tức giận:

+ Thuỷ Tinh đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo, đòi cướp Mị Nương.

+ Thần hô mưa, gọi gió, làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh.

- Sơn Tinh đã ngăn chặn dòng lũ bằng cách:

+ Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thành luỹ đất, ngăn chặn dòng nước lũ.

+ Nước sông dâng lên bao nhiêu, đồi núi cao lên bấy nhiêu.

Câu 1 (trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Các sự kiện trong một câu chuyện dân gian thường được kết nối với nhau bởi quan hệ nguyên nhân và kết quả. Hãy tóm lược cốt truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh theo chuỗi quan hệ nguyên nhân - kết quả và thể hiện chuỗi quan hệ đó theo mẫu sau:

Nguyên nhân (Vua Hùng tổ chức kén rể) —> Kết quả/ nguyên nhân (Hai chàng trai tài giỏi cùng đến thi tài, không ai chịu thua ai) —> Kết quả (Vua Hùng ra điều kiện ai mang sính lễ đến trước thì gả con gái cho)

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản và tìm ra các quan hệ nguyên nhân – kết quả.

Lời giải chi tiết:

Vua Hùng tổ chức kén rể —> Hai chàng trai tài giỏi cùng đến thi tài, không ai chịu thua ai —> Vua Hùng ra điều kiện ai mang sính lễ đến trước thì gả con gái cho —> Sơn Tinh mang lễ vật đến truớc, cưới được Mị Nương. Thuỷ Tinh đến sau, không lấy được vợ —> Thủy Tinh nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương, làm cho thành Phong Châu ngập chìm trong nước —> Sơn Tinh không hề nao núng, hai bên đánh nhau kịch liệt —>Thủy Tinh đuối sức chịu thua —> oán nặng thù sâu, hàng năm Thủy Tinh vẫn làm mưa gió, bão lụt, dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng năm nào cũng mang thất bại trở về. 

Câu 2 (trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trong câu chuyện này, những nhân vật nào được gọi là thần? Hãy chỉ ra những đặc điểm khiến cho họ được coi là những vị thần.

Phương pháp giải:

Nhớ lại các nhân vật trong truyện.

Lời giải chi tiết:

Trong câu chuyện này, nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh được gọi là thần vì: Sơn Tinh và Thủy Tinh có những năng lực siêu nhiên, có thể hô mưa gọi gió, dời núi, điều khiển được tự nhiên, vũ trụ....

Câu 3 (trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Cuộc thi tài kén rể trong câu chuyện này có gì đặc biệt?

Phương pháp giải:

Theo dõi cuộc thi tài giữa hai vị thần và xem có gì đặc biệt.

Lời giải chi tiết:

Cuộc thi tài kén rể trong câu chuyện này đặc biệt vì: nhà vua không thể chọn ra được người nào phù hợp với Mị Nương nên buộc phải đưa ra yêu cầu sính lễ cùng thử thách về thời gian. Sính lễ trong truyện - thử thách cho cả hai chàng đều chỉ có ở trên cạn. Như vậy, cái đặc biệt có thể nói tới ở đây là ngay từ đầu, phần nào đó vua Hùng cũng như nhân dân ta đã nghiêng hẳn về vị thần non cao - Sơn Tinh, người mang đến lợi ích tốt đẹp cho cuộc sống con người.

Câu 4 (trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Sơn Tinh phải giao tranh với Thuỷ Tinh vì lí do gì? Ai là người thắng cuộc và vì sao người thắng cuộc xứng đáng được xem là một anh hùng?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ và chú ý chi tiết hai vị thần giao tranh.

Lời giải chi tiết:

- Sơn Tinh phải giao tranh với Thủy Tinh vì: Sơn Tinh tới trước nên vua Hùng Vương đã giữ lời gả con gái của mình là Mị Nương cho chàng. Thủy Tinh tới chậm hơn, không lấy được vợ nên vô cùng tức giận và dâng nước nhằm cướp lại nàng Mị Nương. 

- Người thắng cuộc là Sơn Tinh.

- Người thắng cuộc được xem là một anh hùng vì Sơn Tinh chiến đấu chống lại Thủy Tinh và là người bảo vệ hạnh phúc, bình yên của nhân dân. 

Câu 5 (trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Chủ đề của truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là gì?

Phương pháp giải:

Từ nội dung văn bản, em hãy nêu ra chủ đề chính.

Lời giải chi tiết:

Chủ đề của truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh: ước mơ chế ngự thiên tai của người Việt cổ. Câu chuyện về quá trình dựng nước, giữ nước của các vua Hùng. 

Câu 6 (trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Truyền thuyết cũng thường lí giải nguồn gốc các sự vật, hiện tượng hoặc nguyên nhân của một hiện tượng thời tiết trong năm. Theo em, truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lí giải hiện tượng tự nhiên nào? Tác giả dân gian cho rằng do đâu mà có hiện tượng tự nhiên đó?

Phương pháp giải:

Chú ý về hiện tượng tự nhiên được nêu trong truyện để trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

- Truyền thuyết cũng thường lí giải nguồn gốc các sự vật, hiện tượng hoặc nguyên nhân của một hiện tượng thời tiết trong năm. Truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lí giải hiện tượng mưa gió, bão lụt ở nước ta hằng năm.

- Theo tác giả dân gian, nguyên nhân của hiện tượng mưa gió, bão lụt chính là sự hận thù của Thủy Tinh sau khi không giành lại được Mị Nương từ tay Sơn Tinh và thất bại trong cuộc cầu hôn. 

Câu 7 (trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Thử tưởng tượng em là Thuỷ Tinh và nêu những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật sau khi bị thua cuộc.

Phương pháp giải:

Thử nhập vai mình là Thủy Tinh và nêu cảm nghĩ.

Lời giải chi tiết:

Sau khi bị thua cuộc, tôi vô cùng căm giận. Có thể không căm giận hay sao khi tôi thất bại trong cuộc chiến giành người đẹp và thua trong cuộc chiến với Sơn Tinh sau đó. Nhìn thần dân của tôi mệt nhọc sau trận đấu, nhìn bao công sức tôi đã bỏ ra, lòng tôi lại cay đắng thêm muôn phần. Mối thù này tôi làm sao có thể rửa hết đây. Tôi không quan tâm ruộng đồng, nhà cửa, tôi chỉ cần biết lòng tự trọng một khi đã bị tổn thương thì cần phải tìm cách khôi phục. Hằng năm tôi sẽ dâng nước đánh Sơn Tinh, đánh để trả thù và hơn thế là rửa nỗi nhục ngày hôm nay. Không sớm thì muộn, tôi tin với sự kiên trì của mình, Sơn Tinh cũng sớm nếm mùi thất bại. 

Đây là tưởng tượng của nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp về hình ảnh Sơn Tinh và Thuỷ Tinh:

Sơn Tinh có một mắt ở trán

Thuỷ Tinh râu ria quăn xanh rì

Một thần phi bạch hổ trên cạn

Một thần cưỡi lưng rồng uy nghi.

                                         (Nguyễn Nhược Pháp, Sơn Tỉnh, Thuỷ Tinh, trích trong tập Ngày xưa, NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 1996, tr. 9)

Điều này cho thấy, từ những thông tin về nhân vật trong câu chuyện, mỗi chúng ta đều có thể tưởng tượng ra ngoại hình của nhân vật Sơn Tinh, Thuỷ Tinh theo cách riêng. Hãy ghi lại tưởng tượng của em bằng một đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu).

Phương pháp giải:

Viết đoạn văn đáp ứng hình thức theo yêu cầu và tưởng tượng về hai nhân vật để viết đoạn văn.

Lời giải chi tiết:

     Ngoại hình của nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh - hai vị thần luôn gây tò mò cho bạn đọc. Vị thần núi Sơn Tinh thì có ba mắt. Mắt thứ ba kia như nhìn thấy mọi thứ để có thể thấy cảnh nhân dân lầm than trong dòng nước lũ và quyết tâm chiến thắng kẻ thù Thủy Tinh. Thần Sơn Tinh phi bạch hổ, oai phong lẫm liệt. Còn thần Thủy Tinh thì mang theo dáng vẻ phong trần với râu ria quăn xanh rì. Màu xanh của biển cả nhuốm trên mình chàng. Cưỡi rồng uy nghi càng tô điểm thêm cho vẻ đẹp Thủy Tinh - vẻ đẹp của quyền lực, bão tố. Hai chàng trai là hai vẻ đẹp, hai bức họa sống động về tự nhiên muôn màu.