Trường từ vựng

THẾ NÀO LÀ TRƯỜNG TỪ VỰNG?

Trả lời câu 1 (trang 21 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Các từ in đậm trong đoạn trích sau có nét chung nào về nghĩa?

     Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.

(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

Trả lời:

- Các từ in đậm: mặt, mắt, da, gò má, đùi, đầu, cánh tay, miệng để chỉ bộ phận cơ thể con người.

⟹ Trường từ vựng là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.

2. Lưu ý

Đặc điểm của trường từ vựng:

- Một trường từ vựng có thể bao gồm nhiều trường từ vựng nhỏ hơn.

- Một trường từ vựng có thể bao gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.

- Do hiện tượng từ nhiều nghĩa, một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.

LUYỆN TẬP

Trả lời câu 1 (trang 22 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Đọc văn bản Trong lòng mẹ của Nguyên Hồng, tìm các từ thuộc trường từ vựng "người ruột thịt".

Lời giải chi tiết:

Các từ thuộc trường từ vựng "người ruột thịt" trong văn bản Trong lòng mẹ của Nguyên Hồng: Thầy (tôi), mẹ (tôi), em (tôi), cô (tôi), mợ (cháu, con, mày), anh em (tôi)...

Trả lời câu 2 (trang 22 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Đặt tên trường từ vựng cho mỗi dãy từ dưới đây:

a) lưới, nơm, câu

b) tủ, rương, hòm, va-li, chai, lọ

c) đá, đạp, giẫm, xéo

d) buồn vui, phấn khởi, sợ hãi

e) hiền lành, độc ác, cởi mở

g) bút máy, bút bi, phẩn, bút chì

Lời giải chi tiết:

a) Lưới, nơm, câu: dụng cụ đánh bắt cá

b) Tủ, rương, hòm, va-li, chai, lọ: dụng cụ đề đựng

c) Đá, đạp, giẫm, xéo: hoạt động của chân

d) Buồn vui, phấn khởi, sợ hãi: trạng thái tâm lí

e) Hiền lành, độc ác, cởi mở: tính cách

g) Bút máy, bút bi, phẩn, bút chì: dụng cụ đế viết

Trả lời câu 3 (trang 22 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Các từ in đậm trong đoạn văn sau đây thuộc trường từ vựng nào?

    Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà bị cái tội là góa chống, nợ nần túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm  tanh bẩn xâm phạm đến…

(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

Lời giải chi tiết:

Các từ in đậm: hoài nghi, khinh miệt, ruồng rẫy, thương yêu, kính mến, rắp tâm thuộc trường từ vựng thái độ, tình cảm.

Trả lời câu 4 (trang 22 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Xếp các từ mũi, nghe, tai, thính, điếc, thơm, rõ vào đúng trường từ vựng trong bảng sau.

Lời giải chi tiết:

Trả lời câu 5 (trang 22 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Tìm các trường từ vựng của mỗi từ sau đây: lưới, lạnh, tấn công.

Lời giải chi tiết:

- Từ "lưới" thuộc trường từ vựng:

+ Trường "dụng cụ đánh bắt cá"

+ Trường "phương án bao vây bắt người": giăng lưới bắt tội phạm, lưới trời, lưới phục kích, lưới mật thám.

- Từ "lạnh" thuộc trường từ vựng:

+ Trường "nhiệt độ"

+ Trường "tính cách, thái độ"

+ Trường "màu sắc"

- Từ "tấn công" thuộc trường:

+ Trường "hành động bạo lực"

+ Trường từ vựng về "hoạt động thể thao"

Trả lời câu 6 (trang 22 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Trong đoạn thơ sau, tác giả đã chuyển các từ in đậm từ trường vựng nào sang trường từ vựng nào?

            Ruộng rẫy là chiến trường,

Cuốc cày là vũ khí,

   Nhà nông là chiến sĩ,

                       Hậu phương thi đua với tiền phương

Lời giải chi tiết:

Trong đoạn thơ trên, tác giả đã chuyển những từ in đậm từ trường “quân sự” sang trường “nông nghiệp".

Trả lời câu 7 (trang 23 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Viết m ột đoạn văn ít nhất có năm từ có cùng trường từ vựng "trường học" hoặc trường từ vựng "môn bóng đá".

Lời giải chi tiết:

       Bóng đá là bộ môn thể thao mà tôi vô cùng yêu thích. Tôi từng mơ ước mình trở thành cầu thủ xuất sắc nhưng chưa định hình được vị trí nào: lúc thì ước mơ làm thủ môn, trấn giữ cả khung thành vững chắc để cho đồng đội yên tâm tấn công; lúc lại ước mơ làm tiền đạo dẫn dắt quả bóng, tung lưới đối phương cho hả hê; lúc thì lại muốn làm tiền vệ cánh trái lướt luôn cả cánh phải để thả sức tung hoành... Theo bạn thì tôi nên ở vị trí nào thì hợp lí?