Hướng dẫn quy trình trình bày ý kiến về vấn đề văn hóa truyền thống trong xã hội hiện đại

1. Hướng dẫn quy trình nói

TRƯỚC KHI NÓI	a. Chuẩn bị nội dung nói - Văn hóa truyền thống là vấn đề được nhiều người quan tâm. - Một số vấn đề có thể chuẩn bị để trình bày ý kiến của mình: + Thú chơi tranh dân gian trong đời sống hiện đại + Việc sử dụng các sản phẩm thủ công truyền thống tròn đời sống sinh hoạt hằng ngày + Giới trẻ và việc thưởng thức các loại hình nghệ thuật truyền thống … - Hình dung trước những ý kiến phản bác có thể có để xây dựng bài nói có chiều sâu, bao quát được nhiều tình huống thực tế - Chú ý tính cụ thể, thiết thực, khả thi của những kế hoạch, hoạt động mà mình đề xuất - Lập đề cương cho bài nói: + Vấn đề em trình bày là gì? + Lí do em trình bày vấn đề này là gì? + Nêu những thông tin đáng quan tâm về vấn đề đó + Chia sẻ những hình ảnh minh họa + Nêu ý kiến của em về vấn đề được bàn tới + Nêu mong muốn của em và những giải pháp em đề xuất + Trao đổi của em về các ý kiến thể hiện cách tiếp cận khác về vấn đề b. Tập luyện - Khi tập luyện một mình, em có thể nhìn vào bản đề cương để nói. Chú ý kiểm soát thời gian trình bày - Khi tập luyện theo nhóm, cần luân phiên vào vai người nói hoặc người nghe, góp ý cho nhau về nội dung bài nói
TRÌNH BÀY BÀI NÓI	a. Mở đầu - Nêu vấn đề mà em muốn trình bày; nói khái quát lí do vì sao em chọn vấn đề đó - Có thể bắt đầu bằng một câu hỏi hoặc một hình ảnh, câu chuyện, tình huống… để tạo không khí sinh động, hào hứng b. Triển khai - Lần lượt trình bày các ý được chuẩn bị sẵn trong đề cương bài nói - Tránh quá tập trung vào một ý nào đó làm bố cục của bài nói bị mất cân đối, gây khó khăn cho việc đảm bảo thời gian nói theo quy định - Sử dụng ngôn ngữ tự nhiên - Quan sát những phản ứng của người nghe - Sử dụng cử chỉ, điệu bộ và biểu lộ cảm xúc phù hợp với nội dung trình bày - Các thao tác sử dụng bản trình chiếu (nếu có) phải được thực hiện gọn gàng, dứt khoát c. Kết luận - Tóm lược nội dung đã trình bày - Hướng người nghe vào các hoạt động cụ thể, thiết thực nhằm bảo vệ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống
SAU KHI NÓI	Trao đổi về bài nói theo một số gợi ý sau: Người nghe Người nói - Huy động trải nghiệm của bản thân để hiểu thấu đáo vấn đề được người nói đề cập - Tập trung nhận xét, trao đổi về những ý chính của bài nói - Nêu những ưu điểm nổi bật về nội dung và cách trình bày bài nói - Nêu những điều em thấy chưa hợp lí trong nội dung và cách trình bày bài nói (chú ý nêu bằng chứng) - Bổ sung những nội dung cần thiết mà em cho là bài nói còn thiếu - Lắng nghe, tiếp thu mọi trao đổi với thái độ bình tĩnh và tinh thần cầu thị - Giải thích ngắn gọn về một số vấn đề mà người nghe có thể hiểu nhầm - Trao đổi về những đánh giá mà em cho là chưa thỏa đáng, qua đó, củng cố thêm nội dung trình bày của mình (chú ý thể hiện thái độ nhã nhặn trong trao đổi) - Tự rút ra những kinh nghiệm bổ ích trong việc chuẩn bị nội dung và trình bày bài nói

 

2. Ví dụ minh họa

Đề bài: Văn hóa đọc trong thời đại hiện nay.

a. Mở bài

   Trong đời sống tinh thần của mỗi chúng ta, sách đóng vai trò rất quan trọng: là chiếc chìa khóa vạn năng mở cửa lâu đài trí tuệ và tâm hồn con người; là người thầy siêu việt thắp sáng trong ta nguồn tri thức vô biên, dạy chúng ta biết sống và biết hy sinh. Có thể nói sách chính là người bạn tâm giao chia sẻ mọi nỗi vui, buồn sâu kín của mỗi con người, và đọc sách từ lâu đã trở thành một nhu cầu cần thiết của xã hội loài người không phỉa ai cũng có hứng thú với việc học. Đa số họ thờ ơ, lãnh cẩm và không coi trọng văn hóa đọc.

b. Thân bài

     Tình trạng lười đọc sách ở tất cả các thành phần, lứa tuổi ngày một tăng trong khi xã hội đang rất cần tri thức. Hiện tượng này xảy ra đồng nghĩa với việc văn hóa nghe, nhìn đang có ảnh hưởng rất mạnh đến văn hóa đọc và công nghệ “mì ăn liền”: đọc nhanh, đọc ngắn, đọc sách mỏng trở thành phổ biến.

      Nhiều số cán bộ công chức thích dành thời gian qua mạng tìm kiếm thông tin vừa nóng, đa dạng lại cập nhật. Số lượng đọc cũng không đều, có người đọc nhiều, có người đọc ít. Theo điều tra xã hội học thì có đến 32,27% công chức chỉ dành có 30 phút một ngày trong cho việc đọc sách, còn tầng lớp cán bộ lãnh đạo, quản lý chỉ có trên 10% đọc sách 2 giờ một ngày, con số quả là rất ít.

       Các đối tượng là sinh viên thì ngại đọc sách dày, sách kinh điển, sách lý luận. Có những cuốn sách có giá trị được “đại hạ giá” vẫn không được các bạn trẻ trẻ ngó ngàng. Cũng theo điều tra xã hội thì có đến 18,18% sinh viên chỉ đọc có 15 phút một ngày, trong khi chỉ có trên 33% là đọc 3 tiếng một ngày. Lý giải điều này, người ta cho rằng văn hóa nghe, nhìn đang lấn át khi chỉ cần nghe đài, xem tivi, nhấp chuột là các bạn có thể có mọi thông tin từ trong nước đến thế giới với muôn hình vạn nẻo những sự kiện, vấn đề đang diễn ra xung quanh.

        Đối với các em học sinh, thiếu niên nhi đồng thì việc đọc là một món ăn tinh thần rất bổ ích, nhất là sách tham khảo nâng cao kiến thức, truyện cổ tích, truyện tranh,… Nhưng giữa rừng sách hiện nay để chọn được cuốn sách hay và lý thú là điều không dễ dàng, thế mới biết số lượng sách nhiều, đa dạng, đẹp chưa hẳn đã hay nếu không bàn về chất lượng, tình trạng này cũng gây ra việc lười đọc ở đối tượng này.

        Như ta đã biết, sách là những tác phẩm cực kỳ quý do trí tuệ cao cả của con người tạo nên được cô đọng, đúc rút qua thời gian và sự phát triển của nhân loại. Nếu dành thời gian quá ít ỏi cho việc đọc sẽ khiến con người không có chiều sâu tri thức, lười vận động, thiếu tìm tòi, và đây là một nguy cơ xấu đối với sự phát triển của một xã hội. Đồng thời, làm cho chúng ta hổng nhiều kiến thức, mất dần sự sáng tạo, không có tinh thần đổi mới, khả năng lý luận kém và không sâu…

       Đổ lỗi cho văn hóa đọc đang bị văn hóa nghe, nhìn lấn lướt, tôi cho rằng không đúng như vậy. Với sự phát triển của thời đại văn minh công nghệ cao, văn hóa đọc phải chia sẻ với văn hóa nghe nhìn và với Internet. Xã hội càng phát triển thì nhu cầu của con người ngày càng phát triển theo. Ngày xưa ông cha ta học hành đều qua sách vở, thì ngày nay chúng ta học ở rất nhiều phương tiện. Việc đọc để học muôn thuở không bao giờ mất đi, trái lại nó phải là một nhu cầu thiết yếu của mỗi cá nhân con người và toàn xã hội. Không có nhà bác học thiên tài, không có nhà chính trị lỗi lạc nào chỉ dựa vào tài năng của mình để thành đạt mà thông qua việc đọc sách.

    Mong muốn của em là cần có những giải pháp hay để văn hóa đọc ngày càng được tôn vinh. Nhưng cần làm như thế nào? Đó là một câu hỏi lớn và cần thực hiện ngay đối với người viết sách, đặc biệt là người làm sách và phát hành đề sách hay, bổ ích đến được tay bạn đọc.

    Trước hết, cần phải hình thành thói quen đọc sách cho mỗi người, có phương pháp đọc sách và dần hình thành lòng ham mê đọc sách ở mọi tâng lớp nhân dân, điều này tự bản thân mỗi người phải tự rèn luyện.

    Thứ hai, cần phải nâng cao chất lượng sách, bằng các phương tiện truyền thông, Đảng và Chính phủ nên đầu tư mạnh hơn cho hoạt động thư viện của quốc gia để định hướng cho công chúng đọc sách, phổ biến sách và văn hóa đọc trong nước.

    Thứ ba, nâng cao vai trò của ngành Xuất bản, đây là yếu tố quan trọng nhất để độc giả tìm lại với văn hóa để đọc, bởi lâu nay, vai trò của ngành Xuất bản và phát hành đối với thị trường sách vẫn còn vô cảm khi bị chi phối của nền kinh tế thị trường. Muốn vậy, ngành Xuất bản cần cho ra đời nhiều tác phẩm hay thực sự, có sức cuốn hút và mang hơi thở thời đại như: Nhật ký Đặng Thùy Trâm, Mãi mãi tuổi hai mươi,... để thu hút người đọc.

     Để văn hoá đọc duy trì, phát triển và tạo ra thói quen đọc trong suốt cuộc đời cho mỗi người, cũng cần xây dựng thói quen đọc phải được bắt đầu từ tuổi ấu thơ, từ tuổi trước khi đến trường,... và giúp mỗi người từ khi đi học đã nắm vững kĩ năng đọc. Bởi nếu một người có thói quen đọc, nhưng thiếu kỹ năng đọc, hiệu quả đọc không cao, thậm chí không có hiệu quả, chỉ mất thời gian vô ích. Nếu nắm vững kỹ năng đọc, nhưng không tạo được thói quen đọc thì cũng chẳng thu lượm được kiến thức là bảo thiếu những kiến thức cần thiết cho cuộc sống của chính họ. Vì vậy, kỹ năng đọc của cá nhân mỗi người luôn được coi trọng, đó là sự thể hiện tổ hợp những thao tác tư duy được xác lập thành thói quen ứng xử đọc. Mục đích cuối cùng của kỹ năng đọc là đọc có hiệu quả cao nhất, nắm chắc nội dung cốt lõi và biết vận dụng những điều đã đọc được vào cuộc sống của chính

    Ngày nay, trong thời đại 4.0, Đứng trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, của tri thức nhân loại, không ai có thể nắm được hết các loại khái niệm, các loại vấn đề, tuy nhiên nói nền văn đọc của mỗi quốc gia phải bao gồm đầy đủ ba thành phần: ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc lành mạnh của các nhà quản lý và cơ quan quản lý nhà nước, của cộng đồng xã hội và của mỗi thành viên trong xã hội. Điều đó sẽ tạo ra được một nền văn hoá đọc phát triển, góp phần xây dựng và tạo nên một xã hội học tập phát triển.

      Gần đây việc quảng bá và các buổi tọa đàm tôn vinh văn hóa đọc đã được tổ chức thường xuyên ở các báo, đài, chương trình Truyền hình chào buổi sáng của VTV1 có hẳn một chuyên mục Mỗi ngày một cuốn sách, nhằm giới thiệu những cuốn sách hay, có giá trị đến với độc giả. Sự quan tâm của Nhà nước đối với hoạt động thư viện cần đẩy mạnh hơn, nhất là ở vùng sâu vùng xa, không có đủ phương tiện cũng như sách để phục vụ bạn đọc, nhằm khắc phục tình trạng lười đọc hiện nay, đặc biệt là sự thờ ơ, lạnh lùng với văn hóa đọc ở giới trẻ, đồng thời đưa văn hóa đọc lên một tầm cao mới, hình thành một xã hội học tập. Tin chắc rằng, văn hóa đọc sẽ có một tương lai tốt đẹp hơn.